Het is nog vroeg als ik wakker word. Half zes! Dus te vroeg bij de bushalte, te vroeg voor mijn trein-daluren… en ik sta dan ook al om 09.38 uur aan het begin van de 6 km lange stadswandeling van de app “walk the city” … te vroeg voor een terrasje. Hoe ik uiteindelijk op ruim 10 km uitkom is me een raadsel.
Ik loop vanaf het centraal station naar de overkant waar je het overdekte (nog steeds in uitvoering zijnde) project/winkelcentrum “Hoog Catharijne, the Mall” binnenloopt. Zoals het nu is, ken ik het niet en heb ook geen behoefte het te leren kennen. Ik loop liever snel door naar de gezellige historische binnenstad.
Ik ben nog van die generatie die haar ogen uitkijkt bij de het Hoog Catharijne dat op 24 september 1973 wordt geopend door prinses Beatrix. Een opening die wordt overstemd door massa’s demonstranten die hun ongenoegen uiten over het betonnen bouwwerk naast de gezellige historische binnenstad en behalve dat wordt het al heel snel een onveilige en onprettige plek voor bezoekers waar winkeldiefstal en drugsgebruik dagelijkse kost is. Eind jaren ’80 komen er ‘schoonveegacties’ en de Utrechtse verslaafden worden eindelijk na vijftien jaar uit het winkelcentrum gebonjourd. Maar Hoog Catharijne is gedateerd en verpauperd.
In 2002 luidde het motto “niets doen is geen optie” en men begint met het opstellen van het “Masterplan stationsgebied Utrecht “dat leidt tot de aanvang van de herinrichting van het gebied in 2012 … “De Bouwput van Utrecht”. En dat is waar ik nu loop.
Door het glas zie ik de teruggebrachte Catharijnesingel die sinds 12 september 2020 weer geheel bevaarbaar is. Een historische vergissing wordt die dag rechtgezet door het laatste stukje van de in de jaren ’60 gedempte singel weer voor het waterverkeer open te stellen.
En dan ben ik op het Vredenburgplein. Een historische plek. In 1529 start men met de bouw van kasteel Vreeborch op de fundamenten van het Catharijneconvent van de Johannieterorde.
Het wordt een kasteel dat geen lang leven beschoren is. In 1577 dlopen de Utrechtse burgers het eigenhandig uit angst dat vreemde troepen het kasteel zullen bezetten. Er zijn nog enkele muurresten te bezichtigen in het gebouw van Muziekcentrum Vredenburg en in een fontein.
Nu … een echt stadsplein. Als alles klaar is, is het straks dé verbinding tussen de oude binnenstad en het Stationsgebied. Een belangrijke ontmoetingsplaats voor mensen die gaan winkelen, naar een optreden gaan in Tivoli of de markt bezoeken. Het is er nu al druk, de terrasjes worden klaargemaakt, vrachtvervoerders rijden af en aan, de winkelstraten zijn nog rustig.
Tot in de jaren ’60 (in mijn herinnering) is het een groot (parkeer)plein met trappen voor het oude jaarbeursgebouw en de plek van de zaterdagmarkt. In 1973 is het al een stuk kleiner omdat Muziekcentrum Vredenburg aan Hoog Catharijne is vast gebouwd. In 1972 ben ik uit Utrecht vertrokken … waardoor ik veel van de bouw gemist heb en als ik 4 jaar later weer in een buurgemeente kom te wonen is dat gedeelte van Utrecht onherkenbaar voor me.
Vandaag word ik via het straatje “Achter Clarenburg” naar “Voor Clarenburg” geleid. Het 12e eeuws kasteel Clarenburg (waarvan alleen de kelders nog resten) heeft plaatsgemaakt voor de voormalige 19e eeuwse schuilkerk Maria Minor … nu een horecagelegenheid “Belgisch biercafé Olivier”.
“Voor Clarenburg” komt uit op de Steenweg. Een straat die al genoemd wordt in de Middeleeuwen als verharde straat. Rechtsaf de Donkerstraat in … langs het Huis Zoudenbalch. Omstreeks 1467 gebouwd als patriciërswoning. In 1903 door brand verwoest maar de gevel blijft in tact waardoor het de moeite waard is het in 2011 te renoveren en er 24 appartementen te realiseren.
Tegenover het historische pand loop ik de 3e Buurkerksteeg in richting de 14e eeuwse Buurkerk waar het museum Speelklok gevestigd is en waar ik in de jaren ’80 nog een tijdje met heel veel plezier gewerkt (rondleidingen) en gewoond heb. Destijds heet het nog “Van Speelklok tot Pierement”.
Linksaf de Zadelstraat in … een populaire winkelstraat met veel 17e, 18e en 19e -eeuwse pandjes. Men vermoedt dat op de plaats waar deze straat nu ligt, de Romeinse weg over de gracht richting het voormalige castellum Traiectum op het Domplein liep. Al in 1165 wordt bij een schenking deze straat beschreven als platea suburbana, straat onder de burcht, een oude duiding naar het Romeinse castellum dat vanaf de vroege middeleeuwen uitgroeit tot de burcht Trecht. Met het verkrijgen van stadsrechten in 1122, wordt de stad zelf omwald en verdwijnt de militaire functie van de burcht.
De Zadelstraat gaat over in de Maartensbrug. De oudste nog bestaande brug (1404). De oude gracht (een 2 km lange gracht) bestaat al als vestinggracht van het Castellum in de Romeinse tijd (van 753 vóór Chr. tot 476 ná Chr.) … een Romeinse legerbasis ter hoogte van de huidige Dom. De volledige gracht is in de 11e eeuw gegraven als verbinding tussen de Vecht en de Kromme Rijn.
Via de Servetstraat die uitkomt op het Domplein kom ik in een gebied waar veel archeologische vondsten zijn gedaan. Vlak voor de Domtoren stond rechts het Middeleeuwse paleis van de bisschoppen dat in 1803 gesloopt wordt vanwege de bouwvallige staat. De overgebleven poort dateert uit 1634. Maar zie ik dat nou goed??? De Domtoren … in de steigers! En daar is hij voorlopig ook nog niet uit … 2019 – 2024.
Midden op het Domplein staat (voor mij) iets nieuws, de entree van DOMunder.
“De prijswinnende historische attractie onder het Domplein in Utrecht is voor jong en oud. Van de Romeinen, de roemrijke middeleeuwen tot aan het herbeleven van de storm van 1674, DOMunder neemt je mee door de bewogen geschiedenis van 2000 jaar Domplein, Utrecht, Nederland en Europa.”
Dat lijkt me wel wat … ik word verwezen naar een ticketkantoor op Domplein 9. Tevens vestiging van de VVV. En dan blijkt dat ik toch wel echt iemand van de vorige eeuw ben.
“U wilt een kaartje voor DOMunder én ook voor de lift in de Dom. Helaas mevrouw deze week zijn er geen combi-tijden meer vrij. Om half 12 is er nog wel een beschikbare starttijd naar DOMunder. U kunt beter online reserveren”.
Nou ja .. vroeger kocht je een kaartje aan de kassa en dan kon je naar binnen. Ik wil me niet vastleggen en de terrasjes zijn nog niet zó aantrekkelijk dat ik zin krijg om daar te gaan zitten wachten. Misschien voor een volgende keer een tijd reserveren voor een combi-tijdstip en de hele VVV-site afstruinen naar nog meer interessante weetjes.
Tussen de Domtoren en de Domkerk staat tot de tornado van 1674 het middenschip van de kerk. Maar ook het Domplein heeft haar eigen geschiedenis.
Rechts van de Domkerk is een poort die toegang geeft tot de binnentuin en de kloostergangen van de de kerk … de Pandhof.
Rechts van de kloostertuin, schuin achter het standbeeld van Graaf Jan van Nassau, staat het Academiegebouw … de voormalige kapittelzaal van de Dom. In 1579 wordt hier de Unie van Utrecht ondertekend … het begin van de Nederlandse staat. Voor het Academiegebouw staat het standbeeld van graaf Jan van Nassau die een grote rol speelt bij deze totstandkoming. De universiteit van Utrecht wordt in 1636 opgericht en krijgt de Aula toegewezen. Ter ere van haar 250 jarig bestaan wordt in 1886 het hele gebouw geschonken aan de universiteit.
Terug naar de Domtoren en rechtsaf de Voetiusstraat in, loop ik langs het gebouw van de voormalige openbare leeszaal … gebouwd op de fundamenten van het woonhuis van de theologie professor Gisbertus Voetius (1589 – 1676) die als hoogleraar destijds verbonden is aan de universiteit.
Voetius geniet alom aanzien en hij weet de Academische Senaat er in 1642 toe te bewegen de filosofie van Descartes als studieobject te verbieden. Descartes, die gedurende korte tijd in een huis aan de Maliebaan woont is snel verdwenen.
Zo’n professor moet in die tijd toch wel wat verdiend hebben als hij zich op deze grond een huis kan veroorloven. Hij koopt in 1643 een huis in het Poelenburgsteegje … een verdwenen straat die nu zou aansluiten bij wat in deze tijd de Voetiusstraat heet.
Iets verderop op het Pieterskerkhof staat de Romaanse Pieterskerk, gebouwd tussen 1040 en 1048 als Kapittelkerk voor de besloten gemeenschap van de Kanunniken. In de kerk is een crypte met daarin de grafkist van Bisschop Bertold, stichter van de kerk en Bisschop van Utrecht van 1027 – 1054.
Via de Pieterstraat rechtsaf de Kromme Nieuwegracht op. Een smalle gracht van 500 meter … aangelegd in de 14e eeuw. Voorbij de scherpe kromming staat de voormalige kerk van het Apostolisch Genootschap (1863) .. gebouwd op de fundamenten van de Latijnse school (1474). Aan het eind staat het Paushuis (huis van de Nederlands Paus Adrianus VI (1459-1523))
Tegenover het standbeeld, aan de andere kant linksaf … de Nieuwegracht op. Deze werfkelders zijn niet zo in trek als die van de Oudegracht. Door naar de Hamburgerstraat, langs het Utrechts archief. Hier ben ik jaren geleden in geweest, absoluut de moeite waard … je vergeet er de tijd. Voor herhaling vatbaar … alleen niet vandaag!
Bij de kruising linksaf de Lange Nieuwstraat in. Iets verder zie je aan de linkerkant een poort .. de toegang tot de 15e -eeuwse binnentuin van het Sint Ursulaklooster … gesticht door Abraham Dole. De kapel en wat gewelven zitten verscholen achter de huizen. De Oosterse plataan wordt in 1850 geplant door de Lutherse Gemeente.
Achterom, linksaf via de Abraham Dolsteeg weer terug naar de Lange Nieuwstraat, rechtsaf en iets verder rechts staat de Sint Catharinakathedraal met het museum Catharijneconvent. De kathedraal kom ik niet in .. je mag een kaars aansteken in een kapelletje. De hekken blijven dicht. “Kathedraal Utrecht waarschijnlijk ‘op termijn’ gesloten – Redactie 28 mei 2018“. Dat is dus blijkbaar inmiddels gebeurd … je kunt vanachter glas naar binnen kijken.
Het museum Catharijneconvent bevindt zich in het kloostergebouw. Een museum voor religieuze kunst in Utrecht met een collectie van zowel protestantse als katholieke kunst- en cultuurvoorwerpen in een middeleeuws klooster. Middeleeuws meesterwerken, schatkamers en bijzondere schilderkunst. Ik besluit naar binnen te gaan. Het is echter zó druk met schoolklassen, grote vrouwengroepen … veel studenten met dictaten, er worden hele discussies gevoerd, veel beelden via tv’s … je komt er haast niet door. Ik sla het meeste maar over om maar buiten de meute te kunnen blijven. Ook op het lijstje voor rustigere tijden. Later hoor ik dat het de week van een ‘Week Ander Onderwijs’ is … schijnt altijd rond deze tijd te zijn. Weer wat geleerd.
Weer verder op de Lange Nieuwstraat met aan het eind een hofje met kleine huisjes die gebouwd zijn in 1597. Even rechtsaf de Agnietenstraat in langs het Centraal Museum, de Werkhuispoort en de NicolaÏkerk … ik laat het voor wat het is. Uit alle historische panden vliegen weer kinderen in de lagere schoolleeftijd (ja, ik weet het …‘Week Ander Onderwijs’) en bij het Centraal Museum is geen tentoonstelling die mij aanspreekt.
Ik loop terug … de ander kant van de Agnietenstraat in. Langs de Maliesingel naar het Bastion Zonnenburg. Gebouwd halverwege de 16e eeuw in opdracht van Keizer Karel, tezamen met 3 andere bolwerken langs deze gracht.
Ik blijf de Maliesingel volgen, laat het spoorwegmuseum dat achter de Maliebrug, aan de Van Oldenbarneveltlaan ligt, voor wat het is en loop park Lepelenburg in waar ik het omhooglopende pad naar de oude stadsmuur neem om uit te komen voor de Stadsschouwburg.
Nu komen we op voor mij wel heel bekend terrein. Het park langs het Lucas Bolwerk, de halfronde Dudokbank waar wij als meisjes van de “Gemeentelijke H.B.S. voor meisjes” regelmatig te vinden zijn. Ik loop door naar de Wittevrouwenkade … mijn oude school. Terwijl ik een foto maak roept een leerling uit een raam “mooie school mevrouw”. Ik kan het niet laten en roep terug dat ik ook op hun school gezeten heb en alsof ik een voorwereldlijk verschijnsel ben, hangt in een mum van tijd de hele klas uit de ramen. Heel bijzonder … ik pink een traantje weg.
Ik loop terug de Wittevrouwenstraat in, langs bakkertje Top met destijds heerlijke puddingbroodjes … het was altijd dringen in de pauze. En dan naar links De Drift op, een smalle gracht. Langs Huis Ledenbergh en het stadskasteel van Piëtas, een kantoorpand uit 1904.
En dan rechtsaf naar het Janskerkhof met het ruiterstandbeeld van de eerste aartsbisschop van Utrecht … Willibrord (658-739) … dat tegenover de Janskerk staat (één van de vijf kapittelkerken die samen het Utrechtse kerkenkruis vormen). Via de Lange Jansstraat kom ik op de Neude met het voormalig oude postkantoor dat nu een veelzijdige functie heeft gekregen … de centrale bibliotheek is er gevestigd maar ook een versmarkt, winkels en horeca. Een klein stukje Drakenburgstraat om weer uit te komen op de Oudegracht met in de verte het Stadskasteel Oudaen dat rond 1280 gebouwd is in opdracht van de familie Zoudenbalch.
Op de Oudegracht met haar prachtige patriciërshuizen, het stadhuis (waar ik ooit trouwde), het kasteel van Antwerpen, de Winkel van Sinkel … heerst inmiddels een gezellige drukte maar na 10 km slenteren hou ik het voor gezien. Ik loop via de Stadhuisbrug en de Choorstraat terug naar waar ik begonnen ben … Hoog Catharijne. Alleen dit keer via de ingang die ik van vroeger heel goed ken. Samen met de dame in de verte op de laatste foto loop ik terug naar het station … samen herinneringen ophalen aan hoe het vroeger was. Een heel fijn besluit van een mooie wandeling.
Heb genoten van mijn wandeling. Heb niet alles kunnen zien wat ik wil maar voordat ik weer naar Utrecht ga, kijk ik eerst online of ik een tijd moet reserveren zoals bij de Dom en DOMunder. Misschien ook een goed idee voor een volgende wandeling in een andere stad.
Neeltje leeft ... leef je mee? 
Ik heb het even gauw doorgekeken… Mijn hoofd staat er nu even niet naar, raar hé🤔. Ik heb een jaar of vier geleden, samen met een vriendin een bezoek gebracht aan Utrecht. Zag veel herkenbaars voorbijkomen. Mooi verslag heb je er van gemaakt!!
LikeLike
Wat een historie! En wat een prachtige stad met zijn oude architectuur. Bedankt voor je uitgebreide verslag en de mooie foto’s. Zeker alle moeite waard! Top!
LikeGeliked door 1 persoon
Dank je wel. Het was veel maar heel leuk om te doen.
LikeGeliked door 1 persoon
Top gedaan!
LikeLike
En ook erg leuk om te lezen!
LikeGeliked door 1 persoon
Duidelijk een stad met veel historie ! Bedankt om ze op deze manier voor te stellen Neeltje. Ik ken Utrecht enkel van een aantal beurzen (professioneel) maar heb de stad zelf nooit bezocht. Daar moet ik dus echt eens werk van gaan maken.
LikeGeliked door 1 persoon
Leuk om te lezen … en behalve dat is het ook een bruisende stad.
LikeLike
Het is toch geweldig als ze je aanzien voor een natuurverschijnsel 👍😁.
Maar het is geweldig zo’n wandeling die je terugvoeren in de tijd en weer stevig met je voeten in het heden zet.
Ik heb weer veel bekende plekjes gezien tussen al je foto’s 😉. En ik herinnerde me dat Hans en ik vorig jaar naar Utrecht zijn gefietst en een korte rondwandeling hebben gedaan.
Prachtig verslag, het was weer genieten van je ‘eigentijds’ verslag door verleden en heden🤣
LikeGeliked door 1 persoon
Lief … dank je wel Ria. Leuk dat je ook bekende plekjes tegen bent gekomen.
LikeLike