Limes – Unesco geeft accoord voor Neder-Germaanse Limes

De restanten van de Neder-Germaanse Limes, de voormalige noordgrens van het Romeinse Rijk, zijn toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van Unesco. Nederland en Duitsland hadden de tweeduizend jaar oude grens gezamenlijk ingediend bij de VN-cultuurorganisatie. De noordelijke ‘Limes’ (het Latijnse woord voor grens) van het Romeinse Rijk loopt tweeduizend jaar geleden dwars door Nederland, langs de Rijn. Om deze grens (onderdeel van de langere grens door Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika) te beschermen, bouwen Romeinen hier onder andere wachttorens en legerkampen.

De Limes verbindt de tientallen forten en wachttorens waarmee de Romeinen zich beschermen tegen invallen van de barbaren uit het noorden – de Germanen. De forten (castella), wegen, havens en schepen uit die tijd liggen voor een deel nog in de bodem verborgen. Een ander deel is door archeologen opgegraven. Dat heeft indrukwekkende museumvoorwerpen en fascinerende verhalen opgeleverd die terug te vinden zijn in musea en nagebouwde forten en andere stellingen.

Ter herinnering aan dit Romeinse verleden is er een route uitgezet die bij benadering het oude traject volgt. Leg je de bekroonde langeafstandsroute van het Limespad af dan wandel je langs de grens van het oude Romeinse Rijk in Nederland. De historische route begint in Katwijk aan Zee en loopt langs de Rijn, via Utrecht en Berg en Dal bij Nijmegen, naar de Duitse grens. Over een afstand van 275 kilometer kom je langs (replica’s van) wachttorens, forten en archeologische overblijfselen.

Ik bekijk de route in mijn omgeving en zie dat ik hem al vanaf Rhenen tot voorbij Arnhem heb gelopen … zo’n kleine 35 km. Leuk genoeg om mijn stukjes eens aan elkaar te plakken en er foto’s bij te zoeken.

Het eerste stuk loop ik als ik de NS-wandeling Blauwe kamer vanuit Rhenen loop. Aan de overkant van de NederRijn kom ik in de uiterwaarden terecht waar ik een prachtige replica van een Romeinse wachttoren passeer. Deze (uitkijk)torens zorgen er voor dat men de vijandelijke legers al van verre ziet aankomen. De wachttoren staat bij voormalig hoornwerk ‘aan den Spees’. Een hoornwerk is een verdedigingswerk dat werd aangelegd vóór de eigenlijke vesting. Fort aan den Spees – niet meer zichtbaar omdat het onder de grond ligt – werd in 1799 gebouwd als onderdeel van de Grebbelinie. Even verder bij Opheusden steek ik met het pontje over naar de Utrechtse Heuvelrug.

Een stukje door polder de Wolfswaard en dan gaat de route de Wageningse Berg op. Helemaal bovenop is er behalve een prachtig uitzicht nog een verrassing … het Belmonte Arboretum. Een onderdeel van de botanische tuinen van de Universiteit Wageningen. In de tuin staat een uitgebreide collectie bomen en planten. Liefhebbers komen vooral voor de rododendrons en rozen. Moet het toch eens zo zien te regelen dat ik er ben als alles in bloei staat.

Via het Renkums Beekdal en de Jufferswaard ga je het natuurlijke verdedigingswerk De Duno op. Hellingbossen en droge dalen. Het gebied ligt op de hoge zuidelijke rand van de Arnhemse stuwwal die hier steil naar de uiterwaarden van de Rijn afloopt. De hoogteverschillen zijn aanzienlijk. Even naar beneden naar Kasteel Doorwerth. Dit kasteel ligt op een strategische plaats in de uiterwaarden. Rond 1300 is het houten kasteel vervangen door het huidige van steen.

Na het kasteel is het weer even klimmen richting Doorwerth/Westerbouwing (bekend van de schoolreisjes en nu een restaurant) en Oosterbeek .. langs het oude kerkje.

Je duikt de uiterwaarden in … loopt een stukje met het klompenpad/Rosandepad op om door Mariëndaal en wat wijken van Arnhem richting de Rijn te lopen waar je de stad verlaat via de Nelson Mandela Brug. Aan de andere kant loop je Meinerswijk in waar de restanten van het Castellum zichtbaar zijn gemaakt. Een oude legerplaats van het Romeinse Rijk die dateert tussen de eerste en derde eeuw na Christus.

Om wandelend het Limespad verder te ontdekken … of fietsend langs het grootste archeologische monument van Nederland heb ik beide links hierboven gezet.