Oosterbeek – Perimeterroute/White Ribbon Mile …11 km

Een wandeling ter herinnering aan de septemberdagen van 1944 … de Slag om Arnhem in de Tweede Wereldoorlog. We zullen hem vandaag combineren met de White Ribbon Mile … een traject dat is opengesteld van 9 tot 27 september en gemarkeerd is met een wit lint.

Vanaf het Airborne museum lopen we de stationsweg in. Deze weg vormde later in de strijd de oostgrens van de sector. Tuinen waren doorsneden met loopgraven, de meeste huizen zwaar verwoest, en op de hoek met de Utrechtseweg in de tuin van Villa Quatre Bras had de 21e onafhankelijke parachutisten Compagnie een mitrailleursnest ingericht dat het kruispunt in de gaten hield en bestreek. Direct óver het spoor gaan we rechtsaf richting de militaire begraafplaats het “Airborne War Cemetery”.

Elk jaar leggen schoolkinderen uit Oosterbeek bloemen bij de graven. Nu in aangepaste versie in verband met Covid. Er hangt een plaquette geschonken door veteranen vlak voor de ingang en een lijn met herdenkingskaarten met klaproos die zijn voorzien van een persoonlijke boodschap. Alles staat al klaar voor een officieel gebeuren. Het is altijd indrukwekkend maar het heeft vandaag toch nog meer lading.

Volgens de beheerder, de Commonwealth War Graves Commission (CWGC) heet deze begraafplaats officieel het Arnhem Oosterbeek War Cemetery. Eigenaar is de Staat der Nederlanden. Op dit ereveld liggen 1754 militairen van de landmacht, luchtmacht en zeemacht begraven die in de periode september 1944 tot april 1945 sneuvelden (plus enkele burgers van de CWGC). De meeste van deze mensen zijn omgekomen in de omgeving van Arnhem, tijdens de Slag om Arnhem, een onderdeel van Operatie Market Garden in september 1944.
Van de graven zijn er 1648 van Britse, 3 van Nederlandse en 79 van Poolse militairen. Drie graven zijn van medewerkers van de Commonwealth War Graves Commission. Vier militairen die hier liggen dragen de hoogste Britse militaire onderscheiding, het Victoria Cross.

We steken nog even de weg over naar de reguliere begraafplaats van Oosterbeek waar een aparte ruimte is ingericht waar gevallenen uit de Tweede Wereldoorlog zijn begraven. Het betreft zowel burger- en militaire slachtoffers.

Om de Perimeter te vervolgen gaan we terug naar het station, steken daar over en gaan de Graaf van Rechterenweg in. Al snel staan we voor hotel Dreyeroord oftewel The White House. Tijdens operatie Market Garden de kern van de noordelijke verdedigingslinie van de King’s Own Scottish Borderers (KOSB). In het park, achter het hotel, vonden zware gevechten plaats. Hier zijn tegenwoordig nog steeds sporen van terug te vinden, zoals de rupsbandsporen in de oprit van het hotel.

Tijdens de oorlog raakte het hotel zwaar beschadigd. Na de oorlog kwam het hotel in bezit van de familie Van der Straaten, die het weer in oude staat herstelde. Het hotel is in 2018 afgebroken en in 2019 is er een nieuw pand gebouwd in de stijl van Hotel Dreyeroord zoals het er voor de Tweede Wereldoorlog uitzag.

Via de Oranjeweg lopen we terug naar de Utrechtseweg waar we even stil blijven staan bij “De Naald”. Ontworpen door Jacob Maris en in 1946 onthuld door Koningin Wilhelmina. Links van de naald in het bosperceeltje bevond zich het hoofdkwartier van de verkenningseenheid.
Nog even langs de soldaat met het meisje. Vind het nog altijd te klein voor zo’n groot grasveld … jammer. De soldaat staat symbool voor de Slag om Arnhem … het meisje voor de bevrijding en vrede én … ze verwijst naar de ‘bloemenkinderen’ die sinds 1945 tijdens de herdenking op de Airborne begraafplaats in Oosterbeek bloemen leggen op de graven van de gesneuvelden. We steken de Utrechtseweg over naar Hartenstein om aan de zuidlus van de route te beginnen. We zijn op de helft.

Vanuit de zon lopen we een dikke mist binnen. Het geeft nog beter de sfeer weer van die septemberdagen in ’44 toen alles zich voltrok in dichte mist. Over de Hemelse Berg naar beneden, de Benedendorpsweg over en dan via het vlonderpad ”het Kerkpad” richting de oude NH kerk.
Nadat het 1ste en 2e parachutistenbataljon in het westen van Arnhem waren vastgelopen op Duitse tanks trokken ze zich terug in Oosterbeek. … zo’n 100 meter van de kerk. Vanaf de preekstoel hield de commandant vlammende peptalks voor zijn manschappen. Uiteindelijk was de kerk uit ca 900 totaal verwoest, het terrein er omheen met loopgraven doorsneden.

Hier verlaten we de Perimeterroute even voor de White Ribbon Mile.

Een korte symbolische wandeling door de uiterwaarden bij de Oude Kerk in Oosterbeek naar het herdenkingsmonument aan de Rijn. Het herinnert aan de terugtocht van Engelse, Nederlandse en Poolse soldaten na het mislukken van de Slag om Arnhem.

Witte linten langs de route, afkomstig van parachutes, gaven de weg aan om bij de rivier te komen. Die linten werden daardoor een levenslijn voor de soldaten. Verloor je het lint of raakte je je voorganger kwijt, kon dat betekenen dat je verdwaalde of erger. Een lint als levenslijn voor gewone jonge mannen, militairen. Dwars door bossen en de uiterwaarden moesten zij, uitgeput door de gevechten, hun weg banen naar de oever van Rijn. Zij hadden honger en een tekort aan slaap. Ook was het weer slecht, een stromende regen en pikdonkere nacht. Onder moordend artillerievuur baanden zij hun weg. Bijna alle overgebleven, voornamelijk Britse, militairen zijn naar de Rijn in de buurt van de Oude Kerk getrokken om de oversteek te maken. Helaas hebben velen deze tocht niet overleefd.

Op de plek waar de mannen aan boord van de kleine door genie-troepen bemande boten gingen, is in 2003 een klein monument opgericht. Dit monument is helaas vanaf de Oude Kerk en het Kerkpad normaal gesproken niet bereikbaar.

We lopen voorbij de kerk en gaan het weiland in. Terwijl ik dit schrijf heb ik weer kippenvel. Een doodse stilte … wat ben ik blij dat we zo vroeg gegaan zijn … ook fijn om dit met je eigen kind te kunnen doen. Een dichte mist en je blijft vanzelf stil. Indrukwekkend als je aan die mannen … vaak jonge jongens … denkt. Ze liepen langs hun life-line … wat zouden ze gedacht hebben … ver van huis. Vreselijk. De dikke mist maakt het sinister.

We pakken de wandeling weer op … nog een klein stuk zwaar stukje … de berg op. En dan … net als we vliegtuigen in de lucht horen trek de lucht wat open. Het zijn de vliegtuigen die de parachutisten droppen op de Ginkelse hei … ook weer indrukwekkend als ze zo boven je hoofd vliegen.

We zijn bijna boven aan de berg en dus ook bijna terug op de parkeerplaats. Het is druk met “‘Airborne”-wandelaars, fietsende toeristen, legervoertuigen voor de ‘Race to the Bridge’ vanmiddag tussen Renkum en Arnhem Oosterbeek, wegen zijn afgezet.

Een topwandeling, genoten!