Jufferswaard … 4.43 km

Vanmorgen met Corrie en Diva een rondje Jufferswaard oftewel een rondje Jonckfrouwenwaardt … gelegen naast Redinchem aan den Rhin. Een naam die al bekend is in de Middeleeuwen … als eerste genoemd in 1402 in een akte van de Heerlijkheid Doorwerth waar vermeld wordt dat het in leen uitgegeven is door Robert van Dorenweert. Waarschijnlijk is het gebied vernoemd naar een van de jonkvrouwen van het kasteel.

We starten bij het veer (uit de vaart vanaf 2020) naast Parenco en gaan linksaf om daarna voor de ruïnes van de steenfabriek langs te lopen. In 1875 kocht bankier Heijmann Wolff uit Amsterdam hier 28 hectaren van baron van Brakell (eigenaar Heerlijkheid Doorwerth) ten behoeve van een oprichting van een steenfabriek.

In 1880 is met de productie van bakstenen gestart, de steenfabriek bestond uit 5 veldovens en 10 droogschuren. De steenfabriek in de Jufferswaard werd op 21 juli 1887 gesloten. Het was een tijd van economische crisis en overproductie. Toch lukte het Wolff & Co om in 1891 weer te starten. In april is weer begonnen met het vormen van stenen met de hand.

De klei om de bakstenen van te maken werd uit de uiterwaarden van de Rijn gehaald. De arbeidsomstandigheden waren zwaar. Naast volwassenen werkten ook jonge kinderen bij de steenfabriek. Met hun kleine voetjes konden ze goed tussen de rijen stenen heenlopen, om deze tijdens het droogproces te keren. Als de ouders weigerden hun kinderen mee te laten werken, dreigde er ontslag. 

Steenfabriek werd verwoest tijdens de gevechten aan het einde van de oorlog. Schade was te groot om te komen tot een haalbaar herstel. Terreinen werden verkocht en in beheer gegeven aan Staatsbosbeheer.

De ruïne van de steenfabriek is overwoekerd. Hier en daar komen vanuit de aarde ineens rails bovengronds. Een deel van een muur, een huisje, restanten van de oude veldoven, de vlamoven en de schoorsteen zijn nog zichtbaar. Er zijn ook nog stukken smalspoorrails te zien waar de treinen op reden die de kolen voor de oven aanvoerden.

We lopen langzaam richting de grootste plas … wat een drukte. Het is een komen en gaan van eenden, vogels en … in de verte Zorro.

De Wolfhezer beek, de Heelsumse Beek en de Papiermolenbeek stromen als één beek, genaamd de Heelsumse beek, door de Jufferswaard naar de Nederrijn. Omdat de plassen dreigden te verdrogen is er in 2005 een duiker in de dijk aangelegd om de plassen met de Heelsumse beek  te verbinden, . Nu worden de plassen gevoed met water uit de beek. Sindsdien is het aantal broedvogels aanzienlijk toegenomen, waaronder de zomertaling, bergeend, de kleine plevier, het porseleinhoen, de lepelaar, de knobbelzwaan en de zwarte zwaan.

Via het bruggetje lopen we over een verbindingsweg (een 3 meter breed pad) tussen Renkum en kasteel Doorwerth waar in 1680 al gebruik van werd gemaakt richting de Noordberg. De Galderij … deels langs Jufferswaard en langs de Noordberg … een verbastering van Den Oortberg. Oort is ‘hoek’, dus de Berg met de Hoek of de Berg op de Hoek. Bovenop den Oortbergh de driepotige galg. Hier heeft de galg van Doorwerth gestaan.

Terug naar de Jufferswaard en nu het pad langs de Nederrijn waar we nog een paar restanten van de steenfabriek tegen komen. Deze muren (volgens mij … restanten van een vlamoven) heb ik nog niet eerder ontdekt … vermoedelijk verstopt achter hoog riet en verschillende grassen … of gewoon niet goed gekeken. Nu na de sneeuw en het ijs is alles plat geslagen.